اطلس قنوات (نقشه قنوات )

    لزوم تهیه نقشه جامع قنوات (اطلس قنوات )در کلانشهر ها  

 

مقدمه :

قنات (کاریز) راه آب یا کانالی استکه در زیر زمین کنده شده، تا آب در آن برای رسیدن به سطح زمین جریان یابد. این جوی یا کانال در عمق زمین برای ارتباط  دادن رشته چاه هایی است که از مادرچاه سرچشمه میگیرد . قنات ها به منظور هدایت آب و مدیریت آن برای کشاورزی و سایر مصارف بکار گرفته می شوند. قنات کاریز)يكي ازپيچيده ترين فنون بومي است كه اجراي آن مستلزم آگاهي از رفتار طبيعي آبهاي زيرزميني و تشكيلات زمين شناسي ميباشد.

در بسياري از قنوات كه از صدها سال پيش حفر شده اند هيچ نوع خطايي ديده نميشود كه مقنيان نيز به آن اذعان داشته و گاهي عجايب قنوات به حدي استكه  اجراي آنها را به افراد غير زميني نسبت ميدهند. درحاليكه حفر آنها توسط افراد عادي با دقت فني بسيار بالا صورت پذيرفته است. و اغراق آميز نيست اگر اين صنعت را جزو عجايب تمدن بشري به حساب آوريم . در استان خراسان جنوبي تعداد 6000 رشته قنات به ثبت رسيده است كه چنان چه به طور  ميانگين طول هر كدام را 500 متر در نظر بگيريم تونلي آدمرو ، نزديك به 3000  كيلومتر يعني معادل دو سوم محيط كشورمان ايران ميشود و البته آمار بيش از اين تعداد است به طوريكه در نيمسال اخيرحدود 1000  رشته ديگر شناسايي و درحال اقدام براي تثبيت ميباشند.

 

 

پیش گفتار :

از دیرباز قنوات منابع ارزشمندآب زیرزمینی وگنجینه های پنهان و پایدار تامین آب برای هرشهرمحسوب می شده اند،با گسترش محدوده شهر ها و عدم توجه کافی ؛این نعمات به تهدیدی بر سلامت و امنیت سازه های شهری بدل گشته اند ؛ مطالعات و تعین وضعیت و جانمایی قنوات از مناظر متفاوتی حائز اهمیت و اولویت می باشد:

  • قنوات فعال اکثرادارای آب با کیفیتی می باشند که به جهت برنامه ریزی واستفاده پایدار؛ منابع ارزشمندی محسوب می شوند (علی الخصوص در این برهه کم آبی درکشور) ولیکن متاسفانه شاهد هستیم دربسیاری ازنقاط به علت عدم شناسایی و برنامه ریزی درمسیر به فاضلاب یا اگو می پیوندند که این امرموجب اتلاف منابع عظیمی ازآب باکیفیت می گردد.

 مجموعه زمین خاک پویان مفتخر است که تنها در یک سال گذشته فقط در کلانشهر تهران از طریق هدایت آب قنوات درگیر با گود برداری ها به لایه های زیرزمینی ، نزدیک به چند میلیارد لیتر آب باکیفیت را از پیوستن به فاضلاب نجات داده است.

 

  • درمناطق شهری ،تعیین محل دقیق قناتها در زیرسازه ها از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که با شناسایی و ایمن سازی محل آنها می توان از تاثیرات منفی فرونشست و خرابی سازه جلوگیری نمود.

شناسایی و جانمایی محل دقیق قنوات و کانال ها و هدایت مسیر آنها بر اساس بافت سازند زیر زمینی موجود و ایمن سازی سازه ها از فعالیت های مجموعه زمین خاک پویان می باشد.

 

  • به علت قدمت کاریزها ،در بسیاری ازمناطق تعیین محل قنوات به منظور بازسازی آثار باستانی و قدیمی انجام می پذیرد.

 

  • در بسیاری از مناطق نفوذ آب فاضلاب های شهری و روان آبهای دیگر به داخل مسیر قنوات قدیمی که اکثرا تاحدودی تخریب شده اند ؛موجبات شستگی و نشست بیشترسطوح زیرین را فراهم می آورد.

 

  • در بسیاری از مناطق تعیین حدود ثبتی زمین بر اساس نقشه های ثبتی بر اساس محدوده و محل قرارگیری قنات می باشد ،که مالکان زمین ها جهت تعیین دقیق محل و ابعاد زمین خود نیازمند جانمایی محل قنات های قدیمی هستند .

  مزایای احیای کاریزها (قنوات) :

  • جلوگیري از حفر بی رویه چاه‌هاي عمیق و نیمه عمیق که مهمترین دلیل افت سطح آب‌هاي زیرزمینی منطقه می باشد .
  • افزایش آبدهی.
  • مدیریت و توسعه پایدار منابع آب.
  • تولید ثروت برای کشاورزان.
  • اشتغالزایی، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها .
  • ایجاد درآمد به عنوان یک جاذبه گردشگری.
  • افزایش میزان تولیدات کشاورزی.
  • حفظ فضای سبز (حریم سبز تنفسی) شهر.

 

 

   اهداف تهیه نقشه جامع قنوات :

1 تعیین مسیر قنوات و زهکش های شهر .

2 تعیین تاسیسات درمعرض خطر درمسیر قنوات شامل جاده، سیستم انتقال آب، برق خطوط مترو, باندهای پروازی، گاز، تلفن و...

3 تهیه نقشه های مسیر قنوات فعال و غیرفعال و مناطق مسکونی پرخطر در مسیر قنوات .

4 تعیین حریم و مناطق ممنوعه جهت صدور پروانه های ساخت مناطق مسکونی و تجاری و گردشگری .

5 حفاظت از حریم قناتهای فعال و قابل احیای شهر .

6 ثبت ملی قنوات و ایجاد رویه جهت حفظ و حراست آنها.

 

   شرکت زمین خاک پویان از واحدهای نخبه فناور تحت حمایت پارک علم و فناوری و دانشگاه تربیت مدرس و از شرکت های  خوشنام و پیشرو در زمینه مطالعات زیرزمینی ژئوفیزیک و وضعیت سنجی منابع آب زیرزمینی و تعیین محل عوارض زیر زمینی من جمله قنوات و خطوط انتقال ؛مطالعات دورسنجی ماهواره ای؛تهیه نقشه های بزرگ مقیاس پروازی و...  با سابقه ای درخشان در اقصی نقاط ایران و کشورهای همسایه می باشد .