احیاء و بازیابی چاه

 

 انواع پوسته بندی یا رسوب گذاری:

۱.     انسداد فیزیکی یا مکانیکی:

در اثر حرکت ذرات ریز به طرف لوله مشبک و درپشت فیلتر دانه بندی شده ( گراول پک) قرار گرفته سبب انسدادمحل شکاف میگردد وبتدریج سبب کاهش آبدهی آب در چاه میگردد.

اگر این ذرات توسط رسوبات شیمیائی کربناته ترکیب گردند بسیار سخت و حجیم در محل شکاف لوله جدار قرار خواهند گرفت در این شرایط چنانچه بین دیواره چاه و لوله جدار دارای فاصله باشد این رسوبا ت سیمانته شده با کربنات در پشت لوله قرار گرفته که با مشاهده تصویر ویدئومتری قابل شناسائی نبوده و گاها بصورت لکه های سفید در محل شکاف اسکرین قابل مشاهد ه  است.لازم به ذکر است برحسب مدت عمر چاه طول رسوب گذاری در داخل سفره می تواند تا چندین متر ادامه داشته باشد.

۲.    انسداد توسط مواد معدنی:

بیشتر مواد معدنی رسوب کرده در چاه بخاطر فعالیت بیولوژیک است . همیشه اکسیژن و PH مناسب وجود ندارند که آهن یا منگنز به صورت شیمیائی اکسیده شوند. فرایند های متابولیک و فعال در جریان است که باکتریهای اهن را اکسید کرده یا از آب زیر زمینی جذب میکند .بدیهی است با توجه به بیولوژیکی بودن این مواد معدنی کلرزنی توان از بین بردن آن را نداشته بلکه از تشکیل بیو فیلم و جذب بیشتر مواد معدنی توسط میکروب ها جلوگیری میکند.

این مواد که  بیشتر براثر فعالیت بیولوژیکی حاصل میگردد، مهم ترین آن آهن است که اغلب بشکل رسوب قرمز یا قهوه ای رنگ و گاهی سیاه بوده که با رسوب منگنز دچار اشتباء میگردد .

منگنز نیز نیز شبیه اهن در اثر فعالیت های بیولوژیکی تشکیل میگردد و لیکن نسبت به آهن هفت برابر اکیسژن نیاز دارد تا اکسید شود و براحتی نیز قابل حل نیست.

 از انواع دیگر رسوبات؛ رسوبات کربناته کلسیم و منیزیم می باشد.

۳.       رسوب گذاری بیولوژیکی:

منطقه داخل و خارج چاه که تحت تاثیر انسداد و مسائل رسوب مواد قرار میگیرند از مناطق بیولوژیک چاه محسوب میگردند که بسته به نفوذ اکسیژن تاچندین متراطراف چاه را شامل میگردد.

این باکتریها از طریق نصب یا تعویض پمپ ،حفاری ویا وجود در آب زیر زمینی وارد محیط چاه میگردد.وعلائم مشخصه آنها بهمراه باکتریهای احیاءکننده سولفات عبارتند از :

۱- رشد کلونی مانند در دیواره چاه.

۲- ایجاد بوی تخم مرغ گندیده ناشی از تصاعد هیدروژن سولفوره در محیط.

۳- افزایش لجن ورسوب در دیواره.

جهت کنترل این باکتریها تنها روش استفاده از شوک کلر می باشدکه طی مراحلی در چاه تزریق میگردد.

نکته مهم اینکه چنانچه نگاه دقیق به تشکیل این توده های میکروبی بکنیم و جنس مواد را بررسی می نمائیم متوجه شده که ۷۵ تا ۸۰ درصد این مواد معدنی هستند و فقط ۲۰ تا ۲۵ درصد ان آلی می باشند بنابراین در استفاده از انواع اسید یا مواد شیمیائی دیگر ، باید بدنبال موادی باشیم که مواد معدنی را در خود حل کند نه مواد آلی را که با استفاده از کلر قابل بر طرف کردن می باشد. بهمین دلیل است که صرف عمل کلراسیون در بازیابی چاهها توسط این رسوب تقریبا بی فایده خواهد بود .

۴.      تاثیر گاز ها در ایجاد رسوب :

گازهای مانند اکسیژن از نظر بیولوژیکی و ازت از  لحاظ سبکی و انیدرید کربنیک در تعادل شیمیائی آبهای زیر زمینی موثر می باشد . وجود این گاز ها خصوصا افزایش اکسیژن در آب سبب خوردگی و ایجاد قشر های در مجاورت لوله های فلزی خواهند نمود و سبب رسوب نمکهای فرو و منگنز در آب نیز میگردد.

۵.      رسوب فری کلسیک:

 رسوباتی هستند از جنس کربنات که بر اثر ایجاد شرائط مناسب برروی رسوبات بیو فیلم (رسوباتی که در طی بهره برداری از چاه و نتیجه فعالیت باکتریها برروی دیواره لوله جدار تولید می گردد ) از نوع هیدروکسید آهن قرار گرفته و بتدریج طی عمل جایگزینی سراسر فلز را پوشش خواهد .

این رسوبات طبیعت محافظتی برای لوله ها دارد و بهمین دلیل برای شبکه های آبرسانی برای جلوگیری از خوردگی و ایجاد رسوب هیدروکسید آهن نیز مهم هستند.

با در نظر گرفتن PH و نسبت اشباح کربنات کلسیم مکانیسم ومراحل ایجاد آن بشرح ذیل است:

  • ۱- مرحله تشکیل هسته و رشد سریع آن با کاهش اکسیژن و بالا رفتن PHآب موجود در رسوب هیدروکسید فریک نسبت اشباع کربنات کلسیم به ۴۰ رسیده و امکان ظهور هسته متبلور کربنات کلسیم فراهم شده که با رشد سریع خود تشکیل میکروکریستالها را خواهد داد.
  • ۲- مرحله روند کاهش رشد با تشکیل رسوب کربنات برروی میکروکریستال سبب کاهش PH و سقوط نسبت اشباع کربنات به زیر۴۰ به اتمام تشکیل هسته منجر خواهد شد و بتدریج با تماس با یگدیگر تشکیل ماکروکریستالها را می دهند
  • ۳- مرحله رشد بسیار آهسته با عایق شدن کاتد توسط رسوبات کربناته دیگر بعنوان الکترود عمل ننموده و چون آب چاه یک رسوب دهنده است لذارسوب کربنات بطور آهسته به رشد خود ادامه خواهند داد.
  • ۴- توسعه لایه فری کلسیک برروی آند با توسعه کلسیتی شدن در کاتد در بخش آند نیز مورد تهاجم قرار گرفته و با ایجاد کاتد موضعی در این فرورفتگیها بتدریج این بخش نیز کاملا کربناتی می گردد.