کانسارهای پلاسری

کانسارهای پلاسری

برخي از كاني ها در مقابل هوازدگي پايدارند و در اثر هوازدگي سنگ ها و متلاشي شدن آنها، در توده خاك باقي مانده و يا توسط باران، رودخانه، باد يا امواج حمل، و در نقاطي ديگر ته نشست مي گردند. چنين تمركزهايي از كاني هاي آواري را پلاسر مي گويند.

طلا، مگنتيت، ايلمنيت، قلع، فلزات گروه پلاتين، كاسيتريت، كروميت، روتيل، مونازيت، روتيل، ولفراميت و الماس از جمله كاني هايي به شمار مي روند كه مي توانند تشكيل پلاسر بدهند. مهم ترين خصوصيت كان يهاي مذكور، مقاومت مكانيكي و شيميايي و وزن مخصوص بالاي آن ها مي باشد. 

 

 محیط رسوبی / محیط زمین‌شناسی: غلظت‌های سطحی پلاسر رودخانه‌ای عمدتاً در کانال‌های جریانی بزرگ و مرتبه بالا  و در امتداد سنگ بستر در جریان‌های تک کاناله پرانرژی، شیب تند، سینوسیته کم (رسوب‌های خودکار) رخ می‌دهند. غلظت در امتداد سطوح فرسایشی در پایه توالی کانال رخ می دهد. رسوبات مخروط افکنه، بادبزن دلتاها از پلاسرهای رودخانه ای متمایز هستند، زیرا در مکان های رسوبی نسبتاً نامحدود رخ می دهند و معمولاً توسط ماسه ها و شن های عظیم یا درجه بندی شده، به صورت محلی با دیامیکتون های بین لایه ای تحت سلطه قرار می گیرند. پلاسرهای یخبندانی عمدتاً محدود به مناطقی هستند که یخ یا آب رسوبات پلاسر از قبل موجود بوده را فرسایش داده اند. مورد دیگر هم تپه های ماسه ای و شنی است که تشکیل پلاسرهای بادی را می دهند.

عصر کانی سازی: عمدتاً هولوسن (به ندرت پلیستوسن پسین) به طور کلی این نهشته ها رسوبات جوان می باشند.

انواع سنگ میزبان: ماسه های ریز تا درشت دانه. شن های خوب گرد و به خوبی طبقه بندی شده.

بافت/ساختار: اندازه دانه با فاصله از ناحیه منبع کاهش می یابد. دانه‌ها و قطعات درشت‌تر نادر هستند، به جز در کانال‌های شیب‌دار رودخانه‌ای .

در ادامه، مهم ترين انواع پلاسرها از نظر كانسارسازي مورد بحث قرار مي گيرند:

پلاسرهاي آبرفتي يا رودخانه اي

کانی های سنگین ضمن حركت رسوبات کف رودخانه در یک لایه ضخیم تمرکز می یابند. در این لایه ضخیم از رسوبات که به لایه فعال موسوم است، سرعت جابجائی مواد غیر یکنواخت است؛ در پایین لاية فعال به دلیل جابجائی از طرق لغزیدن، سرعت جابجائی کم است؛ در حالی که در بالای آن به دلیل جهش و غلطیدن رسوبات، سرعت جابجائی مواد زیاد است؛ لذا بین بخش پائینی لایه فعال که در آن دانه ها درشت و سنگین می باشند و بخش بالایی که در آن دانه ها ریز و سبک هستند، نوعی تفریق و جدایش صورت می گیرد. لیکن طبق وليكانوف (۱۹۵۵) انتقال دانه های کانی سنگین و باطله در درون یک لایه فعال صورت نمی گیرد؛ بلکه انتقال دانه ها بر روی سطح رسوبات آبرفتی، ضمن بهم خوردن دانه های ریز و پرش دانه های سنگین تر و درشت تر انجام می شود. 

پلاسرهاي ساحلي

این نوع پلاسر تحت تأثیر امواج و جریانهای ساحلی و جزر و مد در سواحل باثبات بوجود می آیند. در این نوع سواحل مواد آواری تحت تأثیر دائم امواج پیشرونده و برگشتی و نیز تحت تأثیر سایش، جورشدگی و ته نشینی مجدد قرار می گیرند (اسمیرنوف، ۱۹۷۹). در یک کرانه باثبات بخش های زیر قابل تشخیص است ۱) بخش ژرفابی؛ ۲) سراشیب غرقابی؛ ۳) دریابار (ساحل شن زار) ؛ ۴) پرتگاه؛ ۵) بلندكرانه .

پلاسرهاي يخچالي

یخچالها حجم عظیمی از مواد آواری را با خود حمل می نمایند؛ لیکن ضمن این نقل و انتقالات جداسازی مواد از نقطه نظر اندازه و یا وزن مخصوص به مقدار زیاد انجام نمی شود؛ لذا در مورین ها پلاسر تشکیل نمی شود؛ و قطعات مرتبط با کانسار سازی که ممکن است در آنها یافت شوند، فقط بعنوان معیار پی جوئی، بمنظور یافتن منبع اصلی به کار گرفته می شود.

پلاسرهاي بادرفتي

نحوه انتقال مواد تخریبی توسط باد از بسیاری جهات مشابه با انتقال توسط رودخانه می باشد. باد نیز مواد را از طريق تعليق، غلت و کشش منتقل می نماید. اندازه و وزن دانه هائی که توسط باد منتقل می شوند، به قدرت باد بستگی دارد.