کدام روش حفاری برای چاه آب مناسب است؟
امروزه اکثر چاه‌های آب به صورت ضربه‌ای حفر می‌شوند. در این روش، عمل حفر چاه با بلند کردن و رها ساختن متوالی رشته‌هایی از ابزار حفاری انجام می‌گیرد. ضربات متوالی مته در کف چاه موجب خرد شدن آبرفت یا سنگ‌های سست می‌شود.
در این روش عمل حفر متناوباً قطع می‌گردد و مواد حفاری شده توسط گِل کش بیرون آورده می‌شود. گل کش لوله‌ای استوانه‌ای است که با وارد کردن آن به درون چاه دریچه‌اش باز می‌شود و مواد حفاری شده وارد آن می‌گردد. با بالا کشیدن گل کش، دریچه بسته شده و مواد حاصل از حفاری به سطح زمین انتقال یافته و تخلیه می‌شود.
سرعت حفاری ضربه‌ای به نوع سنگ، وزن و قطر مته‌ی حفاری، جنس و مشخصات سر مته، فاصله‌ی افتادن مته، تعداد ضربات مته در واحد زمان، فاصله‌ی زمان خارج کردن مواد حاصل از حفاری و فواصل زمانی لوله‌گذاری وابسته است. تجربه‌ی حفار نیز در افزایش یا کاهش سرعت حفاری عاملی تعیین کننده می‌باشد.
حفاری چاه به روش ضربه‌ای معمولاً در آبرفت‌ها انجام می‌شود، ولی در سنگ‌های سست و خرد شده هم می‌توان از این روش برای حفر چاه استفاده کرد. به دلیل سرعت کم، به کارگیری روش ضربه‌ای در حفاری سنگ‌های سخت معمول نیست. سرعت حفاری ضربه ای در آبرفت های نسبتاً نرم و سخت نشده به چندین متر در روز ولی در سنگ‌های سخت به نیم متر در روز می‌رسد.
دستگاه حفاری ضربه‌ای معمولاً روی کامیون نصب می‌شود ولی با موتور تراکتور هم می‌توان حفاری ضربه‌ای انجام داد. در حفر چاه‌های عمیق با روش حفاری ضربه‌ای، بایستی به عمودی بودن چاه توجه داشت تا برای قرار دادن پمپ و کارکرد آن مشکل ایجاد نشود.
به طور معمول در هر ۱۰ متر از عمق چاه، ۵ سانتی متر انحراف از محور قائم مجاز می‌باشد. وقتی حفاری در آبرفت انجام می‌شود، به منظور جلوگیری از ریزش دیواره‌ی چاه، لوله گذاری انجام می‌شود. به روش حفاری ضربه‌ای می‌توان چاه‌هایی به عمق ده‌ها متر و در مواردی حتی بیش از صد متر و همچنین قطر ۶۰ سانتی‌متر حفر کرد.
نوع پیشرفته‌تر این حفاری که حفاری چکشی نام دارد، امروزه در بیشتر مناطق جایگزین روش ضربه‌ای شده است. در روش مذکور به جای بلند کردن و رها کردن وزنه، از یک مته‌ی چکشی استفاده می‌شود و سرعت حفاری را به طور مشهودی افزایش می‌دهد؛ ولی در سایر موارد کاملاً مشابه حفاری ضربه‌ای می‌باشد.
مزایای روش حفاری ضربه‌ای:
- نمونه‌گیری بدون گل حفاری انجام می‌شود.
- با تغییر جنس لایه‌ها، مقطع زمین شناسی از چاه تهیه می‌گردد.
- تغییرات سطح ایستابی قابل اندازه‌گیری است.
- هنگام عبور از لایه‌های آبدار می‌توان نمونه‌گیری انجام داد.
- سرعت حفاری کم است.
- عمق حفاری محدود می‌باشد و با افزایش عمق، حفاری دشوارتر و کندتر می‌شود.
- در حفاری‌های عمیق، بیرون کشیدن لوله‌ها و لوله‌گذاری مشکلاتی ایجاد می‌کند.
مهندسین زمین خاک پویان ؛ مشاور و مجری تخصصی حفاری های عمیق و نیمه عمیق.
